Artsen die in 2020/2021 de Kaderopleiding Palliatieve Zorg volgden, kregen onder meer als opdracht een kort verhaal over een palliatieve zorgervaring te schrijven. Pallium deelt hier de ervaring van Stefanie Schellekens.
De heer Ansems is 92 jaar en woont sinds vele jaren met plezier in het aanpalende verzorgingshuis. Hij is sinds een jaar of vijf weduwnaar en zijn twee kinderen wonen op geruime afstand. Hij heeft het altijd erg naar zijn zin. In de huiskamer waar dagelijks gezamenlijk gegeten wordt en waar allerlei activiteiten plaatsvinden, voert hij frequent de hoogste noot en belandt hij geregeld op het podium. Hij organiseert de wekelijkse bingo en is altijd in voor een feestje.
Door mijn bezoekjes aan de huiskamer wist ik al een beetje wie deze levensgenieter was toen ik als specialist ouderengeneeskunde en kaderarts palliatieve zorg ongeveer driekwart jaar geleden bij hem betrokken raakte. De aanleiding hiervan was minder vrolijk, aangezien hij te horen had gekregen dat de kwade geest die longkanker heet, zijn pad getroffen had. Hij wist dat hij niet meer beter zou worden en hij had bewust afgezien van palliatieve chemotherapie.
Tijdens onze gesprekken bleek de heer Ansems een modelpatiënt en de advance-careplanningonderwerpen, zijn wensen en behoeften rondom het levenseinde, kwamen als vanzelf op tafel. Hij was heel duidelijk en consistent: “Aan mijn lijf geen toeters en bellen meer.” Geen ziekenhuis, beademing of levensverlengende handelingen meer. “Als het zover is, laat me dan maar gaan”, en daarmee werd het behandelbeleid beperkt tot het bestrijden van ongemakken. Hij zou er nog het beste van gaan maken, samen met zijn kinderen en zeker ook met de medebewoners van het verzorgingshuis. Carnaval was in aantocht en dat zou zijn knallende einde worden, nog één keer groots uitpakken. Hij was al bezig oude carnavalskrakers op te halen en op de playlist van zijn iPod te zetten. En ook zijn carnavalskostuum was al met zorg uitgekozen.
En toen kwam COVID-19 … en zijn hele wereld viel acuut in duigen. Het gezamenlijk eten, kaarten en samenzijn in de huiskamer was abrupt verleden tijd. Alle activiteiten werden afgelast en de planning voor carnaval werd gestaakt.
Van vrolijke noot verpieterde de heer Ansems in korte tijd naar ‘een verwelkt bloemetje’. Ik bezocht hem in die bizarre coronatijd een aantal maal op gepaste wijze. Ondanks alle moeite die zijn kinderen, de verzorging, de geestelijk verzorger en ik samen deden, werd het gauw duidelijk dat zijn gebrek aan zingeving en zinvolle contacten logischerwijs niet zomaar anders op te vullen bleek. Ook een muziekavondje via Zoom kon hem echt niet opvrolijken.
Met carnaval nog één keer groots uitpakken
Als hulpverleners streven we maar wat graag de hoogste mogelijke kwaliteit van leven voor onze patiënten na, maar bij de heer Ansems stonden we letterlijk en figuurlijk met lege handen. Helaas heeft COVID-19 ‘eenzaamheid en zinloosheid’ een akelig podium geboden.
Een vrolijke 92-jarige stierf uiteindelijk een stille dood. Ik kan voor hem alleen maar hopen dat ze in de hemel ook carnaval vieren.
Alaaf!
Stefanie Schellekens is specialist ouderengeneeskunde en kaderarts palliatieve zorg.
