De laatste editie van Pallium is verschenen. Na 24 jaar houdt het op te bestaan. Terwijl het thema palliatieve zorg zeker niet aan actualiteit heeft ingeboet. Dit nummer bevat vele mooie artikelen waarin auteurs en deskundigen beschrijven wat zij graag veranderd of verbeterd zien binnen het vakgebied palliatieve zorg.
Tevens een terugblik op 24 jaar Pallium waarin twee trouwe lezers vertellen welke waarde Pallium had voor hun werk, wat hen is bijgebleven en wat hadden ze liever anders gezien?
Voor u ligt de laatste editie van Pallium. Na 24 jaar houdt het op te bestaan. Terwijl het thema palliatieve zorg zeker niet aan actualiteit heeft ingeboet. Waarom dan toch stoppen?
Euthanasie op basis van psychisch lijden komt steeds vaker voor. Psychiater en ethicus Sisco van Veen promoveerde onlangs op dit onderwerp. De titel van zijn proefschrift luidt: The art of letting go.
Jeroen Hasselaar is benoemd tot bijzonder hoogleraar Social Empowerment in de Palliatieve Zorg aan het Radboudumc in Nijmegen. Vanuit de nieuwe leerstoel doet Hasselaar onderzoek naar de sociale aspecten van zorg voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn.
PaTz Huizermaat is gevormd vanuit de huisartsengroep van gezondheidscentrum Huizermaat in Huizen. Samen met wijkverpleegkundigen, hospice Huizen, een geestelijk verzorger en een consulent palliatieve zorg worden zo'n acht keer per jaar palliatieve patiënten in de wijk Huizermaat onder de aandacht gebracht. De bijeenkomsten brengen de nodige verdieping en ondersteuning in het werk.
Terwijl palliatieve zorg, als sector van de gezondheidszorg, al 25 jaar in ontwikkeling is, zijn er minstens negen thema's te benoemen die geen aandacht hebben gekregen. Of in de vergetelheid zijn geraakt, zowel op beleidsmatig niveau als in de praktijk. Kijkend naar de toekomst kunnen we niet om de eerder in de palliatieve zorg onderbelichte thema's heen. Ik geef er de naam 'inclusieve palliatieve zorg' aan.
Om de kwaliteit van zorg voor naasten binnen een zorgorganisatie te verbeteren, is het belangrijk om eerst helder te hebben hoe die er voor staat. Binnen het project Oog voor Naasten en Nabestaanden werd een workshop voor zorgverleners ontwikkeld om binnen de organisatie te onderzoeken hoe er voor naasten en nabestaanden wordt gezorgd en welke verbeteringen nodig zijn.
Wat zou je graag veranderd of verbeterd zien binnen je vakgebied, binnen nu en vijf jaar? Wat is je hoop, wat zijn je dromen? Pallium vroeg het in dit allerlaatste drieluik aan drie deskundigen op het gebied van zorg en onderwijs.
Al zo'n 30 jaar ben ik specialist ouderengeneeskunde, waarvan de helft ook kaderarts palliatieve zorg. Ik werk of heb gewerkt in verpleeg- en verzorgingshuizen, in het ziekenhuis, in een hospice, in de eerste lijn bij mensen thuis en op de universiteit. Veel gezien, veel gehoord, veel meegemaakt, veel geleerd. En nu mag ik dromen over de toekomst.
In dit allerlaatste nummer van Pallium droomt niet alleen de redactie over de toekomst van de palliatieve zorg maar kijken ook twee trouwe lezers terug op 24 jaar Pallium. Welke waarde had Pallium voor hun werk, wat is hen bijgebleven en wat hadden ze liever anders gezien?
In de zorg wordt er veel gewerkt met warmte en koude voor het bieden van meer comfort en symptoomverlichting. Een voorbeeld is de Koele Buikwassing™, een niet-farmacologische interventie bij obstipatie.
Artsen die in 2020/2021 de Kaderopleiding Palliatieve Zorg volgden, kregen onder meer als opdracht een kort verhaal over een palliatieve zorgervaring te schrijven. Pallium deelt hier de ervaring van Rixt Nijenhuis-Huls.
Dromen over hoe de palliatieve zorg er uit zou moeten zien, is niet moeilijk. Ik doe dat dagelijks. In mijn werk, in gesprek met patiënten, als ik met collega's praat.
Ineens was ik zelf mantelzorger, zorgde COVID-19 ervoor dat zaken die tot voorheen als onmogelijk werden beschouwd toch gebeurden én stond er vanuit mijn studie een kwaliteitsopdracht voor de deur. En zo ontstond de vraag op welke manier ik zelf aandacht voor mantelzorgers heb.
Artsen die in 2020/2021 de Kaderopleiding Palliatieve Zorg volgden, kregen onder meer als opdracht een kort verhaal over een palliatieve zorgervaring te schrijven. Pallium deelt hier de ervaring van Pieter Knibbe.
Op de driehoek van praktijk, onderwijs en onderzoek breek ik hier een lans om 'het onderwijs' in de nabije toekomst nog meer (en eerder) te integreren.
Het thema van het PHPCI-congres was de relatie tussen publieke gezondheid en palliatieve zorg. Met het verhogen van de maatschappelijke bewustwording over palliatieve zorg als een van de belangrijkste doelstellingen van het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II, maar vooral vanwege de demografische verschuivingen tussen het aantal zorgvragers versus het aantal zorgprofessionals, kunnen de belangstelling voor en de waarde van die relatie ook in Nederland alleen maar toenemen.
Artsen die in 2020/2021 de Kaderopleiding Palliatieve Zorg volgden, kregen onder meer als opdracht een kort verhaal over een palliatieve zorgervaring te schrijven. Pallium deelt hier de ervaring van Stefanie Schellekens.
De ideale palliatieve zorg vereist nogal wat van de zorgverlener. Welke uitdagingen liggen er voor de zorgverlener én de samenleving?
Artsen die in 2020/2021 de Kaderopleiding Palliatieve Zorg volgden, kregen onder meer als opdracht een kort verhaal over een palliatieve zorgervaring te schrijven. Pallium deelt hier de ervaring van Hella Heijs.
Sociaal werkers worden vaak onvoldoende betrokken in palliatieve zorg. Een hogere waardering van het sociaal werk zou ons echter weer dichter bij de oorspronkelijke, holistische visie op palliatieve zorg kunnen brengen, waarbij het niet enkel gaat om het aanpakken van fysieke maar ook van psychische, spirituele én sociale noden.
Wat kunnen hospices doen in de begeleiding van de (klein)kinderen die bij hen over de drempel komen? Meike van Ostaden deed onderzoek naar ervaringen van vrijwilligers en verpleegkundigen en stelde een aantal aanbevelingen op.
Deze rubriek wordt verzorgd door de redactie van E-pal, een via e-mail verspreid kwartaalblad met samenvattingen van artikelen uit diverse periodieken over palliatieve zorg. Het is bestemd voor artsen, verpleegkundigen en andere hulpverleners in de palliatieve zorg.
Als één naam verbonden is met Pallium dan is het wel die van Rob Bruntink, hoofdredacteur sinds de start. In dit allerlaatste nummer van Pallium legt de redactie zelf hem vragen voor, vragen die de redactieleden hem altijd al wilden stellen.
In deze laatste bespreking is er niet gekozen voor een kunstwerk in een hospice maar in de Sint-Janskathedraal in Den Bosch. Wat voor kunst is het en waarom is hiervoor gekozen? De kunstenaar vertelt. Met onder andere sculpturen, foto's en tapijtwerk geeft beeldend kunstenaar Margriet Luyten vorm aan wat in haar leeft. De laatste levensfase is een wezenlijk thema in haar werk. Zo legde zij met een fotocamera de laatste drie jaar van haar moeder vast, portretteerde zij 95-plussers en filmde zij kunstenaars in de winter van hun leven. Aan het eind van de coronatijd vroeg de Broederschap van Onze Lieve Vrouw Luyten een mantel te ontwerpen voor Maria in de Sint-Janskathedraal in Den Bosch.
